برنده اردنی نوبل شیمی ۲۰۲۵: پدر و مادرم با دشواری می توانستند بخوانند یا بنویسند

به گزارش وبو، عمر یاغی، برنده اردنی جایزه نوبل شیمی امسال، در فرودگاه بود که مسئول کمیته نوبل با وی تماس گرفت تا نخستین واکنش های وی را بعد از شنیدن خبر دریافت نوبل ثبت و ضبط کند.
عمر یاغی، برنده جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ از اردن که در دانشگاه کالیفرنیا برکلی آمریکا تدریس می کند، درحال تعویض پرواز در فرودگاه بود که خبر دریافت جایزه نوبل شیمی را شنید.
وی در این گفت و گو با آدام اسمیت، در رابطه با زندگی اولیه اش به عنوان مهاجر و پناهنده در اردن، نحوه اعجاب انگیز توسعه رشته اش و جذابیت بی نظیر زیبایی شیمی صحبت می کند. در ادامه، این مصاحبه را می خوانیم.
اسمیت: سلام پروفسور یاغی. من آدام اسمیت هستم که از وبسایت جایزه نوبل تماس می گیرم. تبریک فراوان بابت این جایزه.
یاغی: متشکرم. خیلی ممنونم.
اسمیت: اشکالی ندارد که فقط برای چند دقیقه یک مصاحبه سریع برای وبسایت داشته باشیم؟
یاغی: حتماً، فقط من در پرواز بودم و درحال خارج شدن از گیت فرودگاه هستم، اما خوشحال خواهم شد که مادامی که اتصال برقرار باشد، با شما صحبت کنم.
اسمیت: چقدر مهربان. عجب جایی شما را گیر انداخته ایم. نخستین واکنش شما به این خبر چه بود؟
یاغی: متعجب، خوشحال و غرق در حیرت.
اسمیت: شما از خیلی جهات خاص هستید. شما به عنوان پدر حوزه چارچوب های فلزی-آلی شناخته می شوید. همین طور فکر می کنم شما احیانا نخستین برنده جایزه نوبل باشید که در اردن متولد شده اید. نمی دانم.
یاغی: بطورکامل محتمل است، بله. ممکنست این طور باشد.
اسمیت: چه مسیری را با شیمی و زندگی تان طی کرده اید؟
یاغی: من در یک خانه بسیار ساده بزرگ شدم و ما دوازده نفر در یک اتاق کوچک بودیم و آنرا با گاو هایی که قبلاً پرورش می دادیم، به اشتراک می گذاشتیم. من در خانواده ای از پناهندگان متولد شدم و والدینم با دشواری می توانستند بخوانند یا بنویسند. فکر می کنم پدرم تنها کلاس ششم را تمام کرده بود و مادرم نمی توانست بخواند و بنویسد. این یک سفر طولانی بود. منظورم اینست که علم بزرگترین نیروی برابرکننده در جهان است.
اسمیت: بله، واقعا. این گواهی بر این واقعیت است که استعداد در همه جا وجود دارد و باید فقط به افراد فرصتی برای شکوفایی داد. من موافقم.
یاغی: افراد باهوش، افراد با استعداد و ماهر در همه جا وجود دارند. به این علت است که ما واقعا باید با فراهم کردن فرصت برای آنها، بر آزادسازی پتانسیل آنها تمرکز نماییم.
اسمیت: واقعا. این خیلی مهم می باشد. حتما باید خارق العاده باشد که شاهد شکوفایی این حوزه تا این حد بوده ایم، چون که تازه ۳۰ سال از نخستین تلاش شما در این مورد می گذرد.
یاغی: بله، من در دانشگاه ایالتی آریزونا در حرفه مستقل خود آغاز به کار کردم و رویای من انتشار حداقل یک مقاله بود که ۱۰۰ استناد دریافت کند. حال دانشجویان من می گویند که گروه ما بیشتر از ۲۵۰ هزار استناد دریافت کرده است؛ بدین سبب بله، بطورکامل غیرمنتظره بود. باز هم می گویم؛ زیبایی شیمی اینست که اگر یاد بگیرید چه طور ماده را در سطح اتمی و مولکولی کنترل کنید، پتانسیل آن عالی است و ما بدین سان به یک معدن طلا رسیدیم و این حوزه رشد کرد و به افراد اجازه داد تا وارد شوند و به علت سهم خود به ستاره تبدیل شوند. نکته زیبای این حوزه اینست که به عقیده من این حوزه ای است که به یک دانشمند اجازه می دهد وارد شود و مسیر خویش را پیدا کند و حرفه خویش را بسازد، ایده های خویش را بسازد و به ستون های این حوزه تبدیل گردد.
اسمیت: برای تحقق این هدف مشترک که به افراد اجازه می دهد تا از نظر فکری کنجکاو باشند و همین طور به صورت بالقوه مشکلات خاصی را حل کنند، یا حداقل به کاهش مشکلات خاصی مثل آب های آلوده کمک کنند.
یاغی: همانطور که گفتم، فکر می کنم وقتی ماده را در سطح اتمی کنترل کنید، می توانید چیز هایی را تصور کنید که می خواهید برای حل یک مشکل خاص بسازید. چه یک مشکل بزرگ پیش روی جامعه باشد، مانند جذب آب و حذف کربن دی اکسید یا ساخت سنسور ها یا درمان ها، تبدیل مولکول های مضر به مولکول های بی ضرر و غیره. همه اینها بدین سبب امکانپذیر می شوند که می توانید چارچوب ها را کنترل و تنظیم کنید و ابتدا آنها را بسازید و سپس وارد شوید و تقریبا با جراحی، اجزایی را به هم متصل یا جدا کنید که به شما امکان می دهد حفره های مناسبی بسازید که اجزای خاصی از یک مخلوط بسیار بزرگتر را جست و جو می کنند. این بسیار هیجان انگیز است. منظورم اینست که واقعا رویای شیمیدانان اینست که بتوانند ساختار های شیمیایی را با رویکرد بلوک های سازنده بسازند. ما دستورالعمل نحوه انجام این کار و شرایط انجام آنرا کشف کردیم. چیزی که ما پیدا کردیم، تنوع بسیار زیادی از چارچوب ها و به تبع آن، تعداد بسیار زیادی از کاربرد ها است.
اسمیت: خیلی خوب است که امروز به ما اجازه داد بار دیگر بر روی زیبایی شیمی و امکانات آن تمرکز نماییم.
یاغی: راستش را بخواهید، از شما بابت اشاره به این مورد متشکرم. من در ابتدا به زیبایی مولکول ها بسیار علاقمند بودم. در واقع وقتی ۱۰ ساله بودم، به کتابخانه رفتم و کتابی را باز کردم و در آنجا مولکول ها را پیدا کردم. ما به آنها نمودار های چوب و توپ مولکول ها می گوییم. من نمی دانستم که آنها مولکول هستند، اما به شکلی بلا فاصله جذب آنها شدم و بعداً فهمیدم که اینها مولکول هایی هستند که جهان ما را می سازند. از آن زمان، من مسایل را جهت بررسی مسایل شیمیایی، مسایل فکری، بر مبنای مولکول هایی که مقرر است ساخته شوند و مورد مطالعه قرار گیرند، انتخاب نموده ام. نمی دانم می خواهید این را چاپ کنید یا نه، اما وقتی شروع کردم، قصد نداشتم مشکل کربن جهان یا مشکل آب را حل کنم. من قصد داشتم چیز های زیبایی بسازم و یک مشکل فکری را حل کنم.
اسمیت: این خیلی دوست داشتنی است و خدا رو شکر که کتابخانه ها وجود دارند.
یاغی: بله، دقیقا. وقتی برای دانش آموزان کوچک تر سخنرانی می کنم، برخی از آنها از من می پرسند چه طور به چیزی علاقمند می شوی؟ چه طور عاشق شیمی می شوی؟ من می گویم فقط هر چیزی را در اطرافت انتخاب کن و عمیقاً در مورد این که از چه چیزی تولید شده فکر کن و عمیق تر کاوش کن. هر چه عمیق تر کاوش کنی، چیز های زیباتری از ساخته شدن چیز ها پیدا می کنی؛ بدین سبب این حداقل به تو یک فرصت می دهد، بهترین شانس برای جذب شدن به شیمی؛ بدین سبب لازم نیست در چنین سن کمی یک برنامه باشکوه داشته باشی. باید با چیزی که تو را بسمت یک مشکل یا یک زمینه می کشاند، همراه شوی.
اسمیت: این عمیقاً دلگرم کننده است. هر لحظه ممکنست کسی به شما بگوید که تلفن خویش را خاموش کنید. حدس می زنم شاید در این پروازی که خواهید داشت، با پخش شدن خبر برنده شدن شما، جشن هایی در همان هواپیما برپا شود. چه کسی می داند؟ حداقل در بین آنهایی که نزدیک شما نشسته اند و حتما به صحبت های ما گوش می داده اند. علی‌ای‌حال، از شما بابت صحبت با ما بسیار سپاسگزارم. واقعا خیلی ممنون و متشکرم. باردیگر تبریک می گویم و متشکرم. خداحافظ.
به طور خلاصه، عمر یاغی، برنده جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ از اردن که در دانشگاه کالیفرنیا برکلی آمریکا تدریس می کند، در حال تعویض پرواز در فرودگاه بود که خبر دریافت جایزه نوبل شیمی را شنید.
وی در این گفت و گو با آدام اسمیت، در ارتباط با زندگی اولیه اش بعنوان مهاجر و پناهنده در اردن، نحوه شگفت انگیز توسعه رشته اش و جذابیت بی نظیر زیبایی شیمی صحبت می کند. این یک سفر طولانی بود. من می گویم فقط هر چیزی را در اطرافت انتخاب کن و عمیقاً در مورد اینکه از چه چیزی ساخته شده فکر کن و عمیق تر کاوش کن.

منبع: وبو