رد نظریه زوال عقل دیجیتال در پژوهشی با داده های جهانی کاهش خطر افت ذهنی با استفاده روزمره از فناوری دیجیتال

به گزارش وبو، در دهه های اخیر، زندگی روزمره خیلی از افراد بالای ۵۰ سال به طرز درحال افزایشی با فناوری دیجیتال گره خورده است. این تغییر در سبک زندگی، پرسش هایی در رابطه با تاثیر احتمالی آن بر سلامت ذهنی و کارکرد شناختی در دوران سالمندی برانگیخته است.

به گزارش وبو به نقل از ایسنا، در گذشته، نظریه هایی مطرح شده بود که استفاده مداوم از گوشیهای هوشمند، اینترنت و کامپیوتر امکان دارد منجر به کاهش توانایی های شناختی و بروز زودهنگام نشانه های زوال عقل شود. این دیدگاه که با عنوان «زوال عقل دیجیتال» شناخته می شود، بر این فرض استوار بود که اتکای زیاد به فناوری، ذهن انسان را تنبل می کند. با این وجود، از طرفی برخی محققان معتقد بودند که فناوری های دیجیتال، با فعال نگه داشتن مغز و تسهیل تعاملات اجتماعی، می توانند به حفظ توان ذهنی کمک کنند.

در همین راستا، دو پژوهشگر به نامهای جرد بنج و مایکل اسکالین از دانشگاه تگزاس، مطالعه ای جامع انجام داده اند. آنها در این پژوهش که تحت عنوان یک فرا-تحلیل انجام شده، نتایج ۵۷ مطالعه انتشار یافته را بررسی کردند. این مطالعات شامل داده های بیشتر از ۴۰۰ هزار فرد بزرگسال از کشورهای مختلف بود که میانگین سنی آنها حدود ۶۹ سال بوده و همگی یا تحت آزمایش شناختی قرار گرفته بودند یا دارای ارزیابی تشخیصی در این حوزه بودند.

روش کار آنها به این صورت بود که ابتدا اطلاعات در ارتباط با استفاده افراد از ابزارهای دیجیتال (مانند گوشی هوشمند، کامپیوتر یا اینترنت) جمع آوری شده و سپس این اطلاعات با وضعیت ذهنی و شناختی آنها با گذشت زمان مقایسه شد. بعضی از این مطالعات، پیگیری طولانی مدت شرکت کنندگان را تا بیشتر از ۶ سال در بر داشتند، که این امر به اعتبار نتایج افزود.

یافته های به دست آمده به روشنی فرضیه زوال عقل دیجیتال را رد کردند. نه تنها شواهدی دال بر کاهش توان شناختی در اثر استفاده از فناوری دیده نشد، بلکه استفاده از فناوری دیجیتال با کاهش خطر مبتلا شدن به اختلالات شناختی همراه بود. این کاهش ریسک تنها به علل جمعیت شناسی یا سبک زندگی افراد قابل توجیه نبود.

نتایج طولی مطالعات هم نشان داد که اشخاصی که به صورت منظم از فناوری های دیجیتال استفاده می کردند، در بازه های چندساله با احتمال کمتری گرفتار افت ذهنی می شدند. این یافته ها، دیدگاه رایج در رابطه با تاثیر منفی فناوری بر مغز را زیر سؤال می برد و مبین نقش احتمالی فناوری در حفظ سلامت شناختی در سالمندی است.

با وجود این، محققان تاکید می کنند که یافته ها صرفا نشان دهنده یک رابطه آماری هستند و هنوز معلوم نیست که مکانیسم دقیق این اثرگذاری چیست. به بیان دیگر، استفاده از فناوری امکان دارد هم زمان با سایر عوامل مؤثر بر سلامت ذهنی رخ دهد، ولی نمی توان قطعا اظهار داشت که خود فناوری علت مستقیم این تاثیر است.

اهمیت این یافته ها در شرایطیست که جمعیت جهان بسمت سالمندی پیش می رود و نگرانی در رابطه با شیوع اختلالات شناختی مانند آلزایمر رو به افزایش است. اگر استفاده هوشمندانه از ابزارهای دیجیتال بتواند حتی به صورت نسبی به حفظ کارکرد مغز کمک نماید، این امر می تواند تاثیر مهمی در کاهش بار بیماری های شناختی در آینده داشته باشد.

نتایج این پژوهش در نشریه Nature Human Behaviour انتشار یافته اند. این نشریه یکی از زیرمجموعه های انتشارات Springer Nature است که در زمینه رفتار و سلامت انسان فعالیت می کند.